Yunan ve Türk iddialarının örtüştüğü Doğu Akdeniz ve Ege adaları, Yunanistan ile Türkiye arasındaki son anlaşmazlığın ortasında bir kez daha odakta.
Sorunun uluslararası hukuk kapsamındaki karmaşıklığı, diplomasi eksikliği nedeniyle şimdi daha da kötüleşiyor.
İki NATO müttefiki, Ege Denizi'ndeki adalar konusunda hâlâ anlaşmazlık yaşıyor. Özellikle Türkiye , Yunanistan tarafından bazı adaların “ militarizasyonu ” dediği şeyi reddediyor .
Türkiye'nin eski Yunanistan ve Avusturya büyükelçisi Hasan Göğüş, El Cezire'ye Türkiye'nin tutumunun geçerli olduğunu söyledi.
Ege Denizi'nde Yunanistan ile karasularının genişliği, kıta sahanlığının sınırlandırılması, adaların askerden arındırılması veya hava sahasının uzunluğu gibi çeşitli anlaşmazlıklarımız var. Tüm meseleler birbiriyle ilişkili olsa da Yunanistan sadece kıta sahanlığı anlaşmazlığının varlığını kabul ediyor” dedi.
“Ege Denizi'ndeki Yunan adalarının çoğu, Kastellorizo veya Kos gibi Türk anakarasına yakındır. Bu adalar, askerden arındırma şartıyla [47 Paris Barış Antlaşması uyarınca] Yunanistan'a verildi. Ancak Yunanistan bu hükmü ihlal ediyor” dedi.
Bu arada Yunanistan açısından Türkiye, ne statükonun ne de uluslararası hukukun desteklediği iddialarda bulunuyor.
Birmingham Üniversitesi'nde karşılaştırmalı Avrupa siyasetinde doçent olan Sotirios Zartaloudis, Al Jazeera'ya verdiği demeçte, "Yunanistan, orada yaşayan binlerce ada ve Yunanlı göz önüne alındığında, Ege Denizi'ni Yunan topraklarının temel bir parçası olarak görüyor" dedi.
“Ayrıca Ege Denizi, Avrupa'nın doğudaki güneydoğu sınırı ve Karadeniz ile Ortadoğu'daki sınır olarak Yunanistan için büyük jeopolitik ve stratejik öneme sahiptir” dedi.
Hukuki dayanaklar Lozan (1923), Montrö (1936) ve Paris (1947) antlaşmalarında yer almakta olup, Lozan ve Paris'te imzalanan antlaşmalar hangi adanın hangi ülkeye ait olduğunu düzenlemektedir.
Ancak, Montrö antlaşmasının Lozan antlaşmasının kısmen yerini alması amaçlanmış ve Türkiye esas olarak iddialarını Lozan antlaşmasından türetmiştir.
Manchester Üniversitesi'nde siyaset profesörü olan Dimitris Papadimitriou, El Cezire'ye verdiği demeçte, Ankara'nın yorumu bu nedenle Doğu Ege'deki egemenlik haklarıyla ilgili karmaşık bir durum yaratıyor.
“Ege adalarının 'askerden arındırma' konusundaki statüsü karmaşık bir hukuki meseledir ve iki taraf bu anlaşmalardan doğan yükümlülükler konusunda çok farklı yorumlara sahiptir. Mevcut güvensizlik ortamı göz önüne alındığında, ortak bir dil bulmak için ikili bir müzakerenin nasıl başarılı olabileceğini hayal etmek zor” dedi.
Silahlı çatışma eşiği
İki yıl önce, doğu Akdeniz'deki enerji kaynakları üzerindeki gerilim yükselirken taraflar askeri çatışmanın eşiğine geldi. O zamandan beri, diplomatik yakınlaşma bile akla yatkın görünüyordu.
Ancak Ankara'nın söylemi, Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis'in geçen ay ABD'yi ziyaret etmesi ve Washington'a Türkiye'ye silah satışını yeniden gözden geçirmesi çağrısı yapmasının ardından büyük ölçüde değişti.
