İsveç ve Finlandiya, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın harekete karşı olduğunu açıkça belirtmesiyle NATO üyeliği başvuru süreçlerine bu ayın başlarında başladı.
Ankara, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşı şiddetlenirken NATO'nun genişlemesini destekleyen ittifakın diğer üye ülkeleriyle adım atmıyor.
Nihayetinde, 30 üyenin tümü, Washington liderliğindeki gruba katılmak istiyorlarsa, tarihsel olarak tarafsız İskandinav ülkeleri lehine oybirliğiyle oy kullanmalıdır, böylece Türkiye - teoride - bir başvuruyu engelleyebilir.
Londra Metropolitan Üniversitesi'nde siyaset ve uluslararası ilişkiler alanında doçent olan Ahmet Erdi Öztürk, El Cezire'ye verdiği demeçte, "Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya yükselişini engellemek için her türlü hakka sahiptir" dedi.
Ancak NATO üyelerinin Türkiye'ye ileriye dönük sorunlu bir çocuk olarak yaklaşması muhtemel olduğu için böyle bir pozisyon maliyetli olacaktır.
"Türkiye'nin gelecekteki konumunu görmek zor, çünkü çoğunlukla iç siyasi gelişmelere dayanıyor. Erdoğan'ın bir sonraki seçimi kazanmak için bu politika değişikliklerini yaptığını hatırlamalıyız." dedi.
Türkiye'nin İrlanda, Umman, Avustralya ve Belçika'daki eski büyükelçilerinden Murat Ersavcı, El Cezire'ye verdiği demeçte, Ankara'nın İsveç ve Finlandiya'nın üyeliğine karşı çıkmadığını, ancak çekinceleri olduğunu söyledi.
Erdoğan, İsveç ve Finlandiya'yı, Ankara'nın terör örgütü olarak gördüğü Kürdistan İşçi Partisi'ne (PKK) atıfta bulunarak "terör örgütlerine karşı açık bir tutum" sergilemekle suçladı.
Türkiye ayrıca, iki İskandinav ülkesinin istediği şüphelileri iade etmediğini söylüyor.
Ankara, İsveç'in 2019'da silah satışlarını dondurma kararına öfkesini koruyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin belirtilen nedenlerinden biri NATO'nun genişlemesini durdurmaktı ve Moskova, Finlandiya ve İsveç'i, NATO emellerini açıkça ortaya koydukları için belirsiz bir şekilde ifade edilen bir "yanıt" ile tehdit etti.
Ersavcı, "Türkiye'nin çekincelerinin Rusya'ya yönelik herhangi bir yatıştırmayla hiçbir ilgisi yok" dedi.
Türkiye'nin tarihsel olarak NATO'nun genişlemesini savunduğunu da sözlerine ekledi.
"Türkiye, Baltık ülkeleri, Polonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan'ın yanı sıra Slovenya, Slovakya, Karadağ, Makedonya, Hırvatistan, Arnavutluk ve hatta Gürcistan'da görüldüğü gibi, NATO'nun genişlemesinden her zaman güçlü bir şekilde yana olmuştur. Ancak durum şimdi farklı" dedi.
Ersavcı, "Türkiye'de İsveç'in Türkiye'nin düşmanlarına yardım ettiğine dair çok güçlü bir kamuoyu algısı var ve bu da hükümet üzerinde büyük bir baskı uyguluyor" dedi.
Bununla birlikte, Ankara'nın belki de halka açılmadan ve küresel bir tartışmaya yol açmadan önce çekincelerini ele almak için özel bir diplomatik sürece girmesi gerektiğini söyledi.
İttifak şimdi kendisini zor durumda buluyor.
Bir yandan, İsveç, Finlandiya ve üye devletlerin büyük çoğunluğu başvuruları hızlı bir şekilde takip etmeye istekli. Öte yandan, Türkiye süreci ulusal çıkarlar üzerinden, en azından geçici olarak durdurmaya niyetli görünüyor.
Amerikan Üniversitesi Transatlantik Politika Merkezi'nin öğretim görevlisi ve eş direktörü Garret J Martin, El Cezire'ye verdiği demeçte, "Türkiye NATO içinde oldukça etkili bir üye olmaya devam ediyor" dedi.
"Jeopolitik konumu onu çok değerli bir oyuncu haline getirirken, NATO'da ABD'nin ardından ikinci en büyük daimi askeri güç, onu ittifakın toplu savunmasına potansiyel bir katkıda bulunuyor."
Sırada ne var?
Washington ve NATO yetkilileri, Ankara'nın söylemi sert olsa bile, Türkiye'nin sorunlarının çözülmesini beklediklerini söylediler.
Son gelişmelere rağmen, uzmanlar müzakerelerin daha sessiz ilerleyebileceğine inanıyor.
"Bir sonraki adımın, Türkiye'yi barikatı hızla kaldırmaya ikna etmek için perde arkası diplomasisi ve uluslararası baskı telaşı olması muhtemeldir. İsveç ve Finlandiya Türkiye'yi yatıştırmaya çalışacak, ancak ABD ve AB'nin de bu baskı kampanyasında öncü bir rol oynamasını bekleyebiliriz." dedi.
"Sonuçta, her ikisinin de Türkiye üzerinde, [Washington'un] askeri teçhizat satışı veya [AB'nin] 2016 göç anlaşmasının bir parçası olarak yardım sağlaması yoluyla bir miktar kaldıracı var."
Bu arada, Ukrayna savaşının ortasında ve ittifak Haziran ayı sonlarında birleşik bir cephenin gerekli olduğu Madrid zirvesine hazırlanırken bir aciliyet duygusu büyüyor.
"En olası sonuç, Finlandiya ve İsveç'in çok yakında ittifaka katılması olmaya devam ediyor. Erdoğan işlemsel bir liderdir ve iki İskandinav ülkesini engellemenin maliyetleri - Batılı müttefikleri derinden kızdırmak - iç destek açısından faydalardan çok daha ağır basacaktır "dedi.
Bu arada, bazı gözlemciler Türkiye'nin bu özel anı kaldıraç için kullandığını söyledi.
Martin, "Erdoğan ayrıca 2009 yılında Anders Fogh Rasmussen'in NATO Genel Sekreteri olarak atanmasını kısa bir süre engelledi ve ittifaktaki bir Türk yetkiliye üst düzey bir atamada ödül aldıktan sonra pes etti" dedi.
Bunu akılda tutarak, NATO bu geçici yükümlülüğün üstesinden gelmek ve başvuru sürecine devam etmek için Türkiye'ye makul tavizler vermeye istekli olabilir.
Martin, "İttifakın geri kalanı Finlandiya ve İsveç'i açık kollarla karşıladığından, bu geçici engelin üstesinden gelmek için açık bir siyasi irade var" dedi.
