Devlet kuruluşu Eskom'un bu hafta "altıncı aşama" kesintileri uygulaması nedeniyle Güney Afrika iki yılın en kötü elektrik kesintileriyle karşı karşıya.
Afrika'nın önde gelen sanayileşmiş ülkesi ve ikinci en büyük ekonomisi, bu tür ciddi kesintileri en son Aralık 2019'da yaşadı.
Ne oluyor?
- Ülkenin elektriğinin yüzde 90'ından fazlasını üreten Eskom, en az on yıldır Güney Afrika'daki elektrik taleplerini karşılamakta zorlanıyor ancak Aralık 2019'dan bu yana kesintiler bu kadar şiddetli olmamıştı.
- 400 milyar rand'a (24.4 milyar $) yaklaşan borcun yükünü taşıyan zarar eden kuruluş, geri dönüş planının bir parçası olarak maliyetleri kontrol altına almaya çalışıyor.
Bu neden oluyor?
- Eskom, ciddi kesintilerin suçunu geçen hafta başlayan bir işçi grevine bağladı.
- Protestolar, Eskom ile Güney Afrika Ulusal Metal İşçileri Sendikası ve Ulusal Maden İşçileri Sendikası da dahil olmak üzere sendikalar arasındaki ücret görüşmelerinin çıkmaza girmesinin ardından başladı.
- Eskom'un toplam nominal kapasitesi 46.000 MW'dır, ancak Cuma günü yaptığı açıklamada, arızalar ve planlı bakım nedeniyle 20.000 MW'tan fazlasının çevrimdışı olduğunu söyledi.
- Devlet kamu hizmeti şirketine grevi engelleme kararı verildi, ancak protestolar devam etti.
- Geçmişte ücret görüşmelerine yönelik benzer protestolar da operasyonları engelledi. Hizmet şirketi, anlaşmazlığı çözmeye çalışmak için yeni bir ödeme teklifini görüşmek üzere Cuma günü işçi sendikalarıyla bir araya gelecek.
- Arızalara oldukça açık eskiyen bir kömür filosuyla Eskom, 2007'den beri talebi karşılamakta zorlanarak ekonomik büyümeyi engelledi.
- Eskom, sistemde tam bir elektrik kesintisine neden olabilecek bir zorlamayı önlemek ve acil durum üretim rezervlerini yenilemek için rutin olarak "yük atma" adı verilen planlı elektrik kesintileri uygular.
- Halihazırda sürdürülemez borç seviyelerinin yükü altında olan, güvenilmez kömürle çalışan santralleri, onu yedek jeneratörler için büyük miktarlarda dizel harcamaya zorlarken, tarifeleri henüz maliyeti yansıtmıyor.
Şimdiye kadar tepkiler ne oldu?
- Devlet işletmeleri bakanı Pravin Gordhan Salı günü bir medya brifinginde şunları söyledi: “Eskom, endüstriyel eylem nedeniyle bu konumda, bu da birçok elektrik santralinde personelin yüzde 90'a varan kısmının gözdağı nedeniyle görevlere katılamaması anlamına geliyordu. ”
- Gordhan, krizin “Güney Afrika'nın itibarına büyük miktarda zarar verdiğini” sözlerine ekledi.
- Perşembe günü yaptığı açıklamada Eskom, vatandaşlardan elektriği "temkinli" kullanmalarını talep ederken "yük atma yalnızca ulusal şebekeyi korumak için son çare olarak uygulanmaktadır" dedi.
- Eski Güney Afrika muhalefet lideri Mmusi Maimane, Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa'yı "acil harekete geçmeye" çağırdı. Çarşamba günü , “İnsanlar soğukta ve karanlıkta oturuyor, işletmeler zarar görüyor, çok yüksek yaşam ve yakıt maliyetleri nedeniyle bu zaten çok zor bir zamandı” dedi .
Sonra ne olur?
- Çarşamba günü, borç yüklü Eskom, bir anlaşmaya varılsa bile bakım birikiminin temizlenmesinin haftalar alabileceğini ve zaten kısıtlı olan güç sistemi üzerinde daha fazla baskı yaratabileceğini söyledi.
- Bakan Gordhan Salı günü yaptığı açıklamada, Eskom ve sendikaların daha sonra taahhüt edecekleri bir ücret anlaşması üzerinde anlaştıklarını söyledi.
- Metal işçileri ve maden işçileri sendikaları ortak bir açıklamada, ücret görüşmelerinde “önemli ilerleme” kaydedildiğini söylediler, ancak bir anlaşmaya varıldığını reddettiler.
Editör: Aslı Kılıç
