Çalışanların emekli olma süreci, belirli şartların yerine getirilmesini gerektirir. Ancak EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) yasasıyla birlikte, 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan 4 milyonu aşkın kişinin yaş şartını tam emeklilik için kaldırıldı. İşte detaylar...
Son düzenlemelerle birlikte, prim ve hizmet yılını tamamlayamayanların emeklilik süreci için yeni fırsatlar doğdu. Ancak bazı kişiler, primlerini tamamlayamadıkları veya borçlanma yaparak sürelerini tamamlayamadıkları için emekli olamamaktadır.
Bu durumdaki kişiler için borçlanma seçeneği bulunmaktadır. Ayrıca, Bağ-Kur prim borcu nedeniyle silinen hizmet süresini geri kazanmak ve isteğe bağlı sigorta imkanlarından faydalanmak mümkündür. Bunun yanı sıra, geçmiş döneme ait bazı primleri ödeyerek emeklilik imkanı sağlayan bir yapılandırma düzenlemesi de mevcuttur. Bu düzenleme kapsamında başvurular 3 Temmuz tarihine kadar alınmaktadır.
İsteğe bağlı sigortalılıkla ilgili olarak, sigortalı olan kişilerin primlerini bir yıl içinde ödemeleri gerekmektedir. Bu süre içinde ödenmeyen primler sigortalılık süresinden sayılmamaktadır. İsteğe bağlı sigortalılık kapsamında, primlerini kendisi yatıran ve Mart ayında başvuran kişilerin Nisan 2022'den yıl sonuna kadar olan prim borçları yapılandırma kapsamında değerlendirilmektedir.
Ayrıca, gündemde olan Bağ-Kur reformuyla birlikte, küçük esnaf, çiftçi gibi 1 milyon Bağ-Kur'lu çalışanın prim gün şartının 9000'den 7200'ye indirilmesi planlanmaktadır. Bu reform ile daha fazla kişinin emeklilik şartlarını yerine getirmesi hedeflenmektedir.
Son düzenleme, kısmi emeklilik hakkını da kapsayacak şekilde gündemdedir. Bağ-Kur'lu çalışanlar arasında, 5400 prim günüyle yaş şartından kısmi emekli olma imkanı sunulan kişiler için bu sürenin 4500'e indirilmesi planlanmaktadır. Böylece tam emeklilikte 1800 gün, kısmi emeklilikte ise 900 gün avantajı ortaya çıkacaktır.
Ayrıca, EYT kapsamında 9000 günü tamamlayamamış olan erkek esnaflar için de erken emeklilik yolunun açılması üzerinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu düzenleme ile 7200 günü tamamlayan erkek Bağ-Kur'lu çalışanların EYT kapsamında hemen emekli olabilmesi hedeflenmektedir.
Borçlanma başvurusunda bulunan ve ödemelerini gerçekleştiren kişiler, emekli aylığı bağlanmadan önce başvuru yaparlarsa, ödedikleri hizmet borçlanması bedelini geri alabilme imkanına sahiptirler. Bunun için ilk şart, sigortalı olarak çalışmamak veya kendi işini yürütmemektir. Ayrıca, emeklilik için gerekli olan yaş ve hizmet yılını tamamlamış olmak gerekmektedir.
Yıl ve yaş şartını tamamlamalarına rağmen emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayan kişiler, bağlı oldukları sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaları halinde ödedikleri prim tutarlarını toplu bir şekilde geri alabilmektedir.
SSK'lılar (4A) için 2008 yılından önce kendi adlarına ödenen hem işçi hem de işveren primleri geri ödenmektedir. 2008 yılından sonra ise sadece işçi primleri geri ödenmektedir. Bağ-Kur'lu çalışanların ödedikleri tüm primler ise geri verilmektedir. Bu primler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için yapılan ödemeleri kapsamaktadır. Sigortalının varsa hizmet borçlanmaları ve isteğe bağlı sigorta primleri de ölüm ve yaşlılık toplu ödemelerine dahil edilmektedir. Ancak kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primleri toplu ödeme yoluyla geri verilmemektedir. İade işlemi yapılırken güncelleme yapılmaktadır.
Vefat eden sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması veya SSK sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplamda en az 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir.
